राजा, सपना, र राष्ट्र: पृथ्वी नारायण शाहको दृष्टि

१ : परिचय

पृथ्वी नारायण शाहको नाम नेपाली इतिहासमा मात्र होइन, सम्पूर्ण राष्ट्रनिर्माणको प्रतीकका रूपमा लिइन्छ। उहाँको जन्म सन् १७२३ मा गोरखाका राजा नरभूपाल शाह र रानी कौशल्यावती देवीको सुपुत्रका रूपमा भएको थियो। बाल्यकालदेखि नै धार्मिक, सांस्कृतिक, र सैनिक शिक्षा प्राप्त गर्दै उहाँले आफ्नो नेतृत्व क्षमताको विकास गर्नुभयो। उहाँको शिक्षा, अनुशासन र व्यक्तिगत समर्पणले उहाँलाई भिन्न बनायो।

बाल्यकालमा पृथ्वी नारायण शाहले आफ्नो गृह नगर गोरखाको सामाजिक र राजनीतिक संरचनालाई गहिरो रूपमा अध्ययन गर्नुभयो। उहाँले गोरखाका जनताको अवस्था, कमजोर आर्थिक स्थिति, र एकीकृत नेपाल निर्माणको महत्त्वलाई बुझ्नुभयो। बाल्यकालमा धार्मिक शिक्षा र समाजसेवाप्रतिको झुकावले उहाँमा नेताको गुण विकास गर्न सहयोग पुर्‍यायो। संस्कृत, धर्मशास्त्र, र सैनिक कलाको ज्ञान हासिल गर्दा उहाँले आफ्नो नेतृत्व क्षमतालाई अझ प्रभावकारी बनाउनु भयो।

१.१. नेतृत्व क्षमताको विकास

पृथ्वी नारायण शाहले बाल्यकालदेखि नै आफ्नो गृह नगरको सामाजिक, आर्थिक, र राजनीतिक अवस्थालाई नजिकबाट अध्ययन गर्नुभएको थियो। स्थानीय जनताको समस्याहरू र तिनका समाधानका उपायहरूमा उहाँको चासो प्रष्ट देखिन्थ्यो। गोरखाका जनताको दुःख, गरिबी, र आपसी असहयोगले उहाँलाई गहिरो रूपमा प्रभाव पार्‍यो। त्यसले उहाँलाई एकीकृत नेपाल निर्माणको महत्त्व बुझ्न प्रेरित गर्‍यो।

गोरखाको राजगद्दी सम्हाल्नु अघि नै उहाँले राजनैतिक रणनीति र युद्धकला सिक्नुभयो। बाल्यकालका अनुभवहरूले उहाँलाई एक सफल रणनीतिकार र नेता बन्न आधार प्रदान गर्‍यो। गोरखाका जनताको समस्यालाई समाधान गर्न उहाँले दूरदृष्टि र साहसको परिचय दिनुभयो।

१.२. नेपाल एकीकरणको सपना

गोरखाको राजगद्दी सम्हाल्दै पृथ्वी नारायण शाहले नेपाललाई एकीकृत गर्न एक सपना देख्नुभयो। यो सपना केवल एउटा भूगोलको सीमामा सीमित थिएन, तर सामाजिक, सांस्कृतिक, र आर्थिक रूपमा बलियो राष्ट्रको परिकल्पना थियो। उहाँले भनेझैँ “नेपाल दुई ढुङ्गाको तरुल हो” भन्ने अवधारणाले नेपाललाई बाह्य हस्तक्षेपबाट जोगाउँदै स्वाभिमानी राष्ट्र बनाउन उहाँ प्रतिबद्ध हुनुहुन्थ्यो।

उहाँको दृष्टिकोणले नेपाललाई भौगोलिक रूपमा मात्र होइन, एक आदर्श राष्ट्रको रूपमा समेत परिभाषित गर्‍यो। उहाँले एकीकृत नेपाललाई केवल भूभागको सङ्गम नभई सांस्कृतिक र आर्थिक विविधताको प्रतीकका रूपमा हेर्नुभयो। गोरखाको सीमित स्रोतबाट पनि उहाँले सैनिक र कूटनीतिक रणनीतिहरूलाई बलियो बनाउँदै राष्ट्रनिर्माणको बाटो देखाउनुभयो।

१.३. पृथ्वी नारायण शाहको प्रेरणा

पृथ्वी नारायण शाहको बाल्यकाल, शिक्षा, र सामाजिक अध्ययनले उहाँलाई राष्ट्रनिर्माणको मार्गमा अगाडि बढ्न प्रेरित गर्‍यो। गोरखाको साधारण जनताको जीवनस्तर सुधार गर्ने उहाँको इच्छाले राष्ट्र एकीकरणको अभियानलाई बल दियो। धार्मिकता, अनुशासन, र दार्शनिक शिक्षाले उहाँलाई नेतृत्वमा नैतिकता र परिपक्वता प्रदान गर्‍यो। उहाँले देखेको नेपाल एकीकरणको सपना आज पनि नेपाली समाजमा प्रेरणाको स्रोत छ।

२ : ऐतिहासिक पृष्ठभूमि

२.१. बाइसे-चौबिसे राज्यको अवस्था र इस्ट-इन्डिया कम्पनीको प्रभाव

पृथ्वी नारायण शाहको उदयको समयमा, नेपाल २२ बाइसे र २४ चौबिसे राज्यहरूमा विभाजित थियो। यी ससाना राज्यहरूको आफ्नै स्वार्थ र सत्ताका लागि चलिरहेको आपसी द्वन्द्वले राष्ट्रलाई एकीकृत शक्ति हुनबाट रोकेको थियो। यी राज्यहरू आपसमा मात्रै होइन, छिमेकी शक्तिहरूसँग पनि निर्भर थिए, जसले नेपालको राजनीतिक र आर्थिक अवस्था कमजोर बनाएको थियो।

बाइसे-चौबिसे राज्यहरूबिचको असहयोग र आन्तरिक सङ्घर्षका कारण देशको रक्षा प्रणाली कमजोर थियो। शक्तिशाली छिमेकी राष्ट्रहरू र बाह्य शक्तिहरूले यी राज्यहरूको राजनीतिक अस्थिरतालाई आफ्नो फाइदाका लागि उपयोग गर्न थाले। कतिपय राज्यहरूले विदेशी शक्तिसँग गठबन्धन गरेर आफ्ना स्वार्थ सिद्ध गर्न खोज्दा राष्ट्रिय हित खतरामा परेको थियो।

उही समयमा, दक्षिणतर्फ इस्ट-इन्डिया कम्पनी आफ्नो साम्राज्य विस्तार गर्न तल्लीन थियो। भारतलाई उपनिवेशमा परिणत गरिसकेको इस्ट-इन्डिया कम्पनीले नेपालको रणनीतिक भूगोल, व्यापारिक मार्गहरू, र प्राकृतिक स्रोतहरूलाई आफ्नो नियन्त्रणमा लिन योजनाबद्ध ढंगले कार्य गरिरहेको थियो। नेपालका बाइसे-चौबिसे राज्यहरूको आन्तरिक विभाजनले इस्ट-इन्डिया कम्पनीका लागि नेपालको राजनीतिक हस्तक्षेपलाई सजिलो बनाएको थियो।

नेपालजस्तो प्राकृतिक स्रोतले भरिपूर्ण देशलाई कमजोर देख्दा बाह्य शक्तिहरूले आफ्नो प्रभाव विस्तार गर्ने प्रयास गरे। यस अवस्थामा, पृथ्वी नारायण शाहले देखेको नेपालको एकीकरणको सपना राष्ट्रिय अस्तित्व र सुरक्षाका लागि अपरिहार्य थियो। उहाँले महसुस गर्नुभयो कि एकीकृत सत्ताविना विदेशी हस्तक्षेप रोक्न असम्भव थियो।

२.२. एकीकृत नेपालको आवश्यकता

नेपालको भौगोलिक अवस्थिति, आर्थिक स्रोतहरू, र व्यापारिक महत्त्वलाई पृथ्वी नारायण शाहले गहिरो रूपमा विश्लेषण गर्नुभयो। उहाँले भन्नुभएको “नेपाल दुई ढुङ्गाको तरुल हो” भन्ने विचारले नेपालको सामरिक महत्त्वलाई प्रस्ट पार्छ। चीन र भारतजस्ता दुई ठुला शक्तिका बिचमा रहेको नेपालले सन्तुलनकारी भूमिका खेल्न सक्थ्यो। तर, त्यसका लागि देशभित्रको एकता अपरिहार्य थियो।

२.३. भौगोलिक र रणनीतिक महत्त्व

नेपालको उत्तरी भागमा हिमालय पर्वत र दक्षिणी भागमा तराई क्षेत्रले यसलाई एक अद्वितीय रणनीतिक अवस्थिति प्रदान गरेको छ। यो भूगोल व्यापारिक मार्गहरूको सङ्गम बिन्दुमा पर्दछ, जसले नेपाललाई व्यापार र सामरिक दृष्टिले महत्त्वपूर्ण बनाउँछ। तर, बाइसे-चौबिसे राज्यहरूको विभाजनका कारण यो सामरिक लाभलाई पूर्ण रूपमा उपयोग गर्न सकिएको थिएन।

२.४. सांस्कृतिक विविधता र पहिचानको संरक्षण

नेपालको जातीय र सांस्कृतिक विविधता विश्वमै अनुपम छ। तर, यी विविधताहरूको संरक्षण र प्रोत्साहनका लागि एकीकृत राष्ट्रको आवश्यकता थियो। पृथ्वी नारायण शाहले महसुस गर्नुभयो कि विभाजित नेपालले आफ्नो सांस्कृतिक पहिचान गुमाउन सक्छ। यसैले, उहाँले एकीकृत राष्ट्र निर्माणलाई आफ्नो प्राथमिक उद्देश्य बनाउनुभयो।

२.५. आर्थिक बलियोपनको आवश्यकता

नेपालमा प्राकृतिक स्रोतहरूको प्रचुरता थियो—जस्तै खानी, जलस्रोत, र कृषि। तर, यी स्रोतहरूको एकीकृत प्रबन्धन र उपयोग विना आर्थिक समृद्धि सम्भव थिएन। बाइसे-चौबिसे राज्यहरूले एक अर्काका स्रोतलाई प्रयोग गर्न नसक्ने अवस्था थियो। पृथ्वी नारायण शाहले महसुस गर्नुभयो कि एकीकृत राष्ट्रले मात्र यी स्रोतहरूको समुचित उपयोग गर्न सक्छ।

२.६. सैन्य र राजनीतिक स्थिरता

बाह्य हस्तक्षेपबाट जोगिन, बलियो सैनिक शक्ति र राजनीतिक स्थिरता अपरिहार्य थियो। पृथ्वी नारायण शाहले एकीकृत राष्ट्र निर्माण गरेर बलियो सेनाको स्थापना गर्ने योजना बनाउनुभयो। उहाँले महसुस गर्नुभयो कि बलियो राष्ट्र विना, भारत र चीनका बिचमा रहेको नेपाल विदेशी शक्तिको हस्तक्षेपबाट कहिल्यै सुरक्षित हुन सक्दैन।

२.७. पृथ्वी नारायण शाहको दूरदृष्टि

पृथ्वी नारायण शाहले बाइसे-चौबिसे राज्यहरूको विभाजन र इस्ट-इन्डिया कम्पनीको प्रभावलाई नजिकबाट अध्ययन गर्नुभयो। उहाँको दूरदृष्टि केवल नेपालको वर्तमान अवस्थासम्म सीमित थिएन; उहाँले एक शक्तिशाली, आत्मनिर्भर, र सुरक्षित नेपालको परिकल्पना गर्नुभएको थियो। उहाँले महसुस गर्नुभयो कि एकीकृत नेपालले मात्र विदेशी हस्तक्षेप रोक्न, आर्थिक प्रगति गर्न, र सांस्कृतिक विविधताको संरक्षण गर्न सक्छ।

उहाँको नेतृत्वमा नेपालले राष्ट्रिय एकताको महत्त्वलाई प्राथमिकता दियो। पृथ्वी नारायण शाहको नेतृत्वले बाइसे-चौबिसे राज्यहरूलाई एकत्रित गर्दै नेपाललाई एक एकीकृत राष्ट्रका रूपमा स्थापित गर्‍यो, जसले नेपाललाई इतिहासमै पहिलो पटक स्वतन्त्र, सुरक्षित, र सम्मानित राष्ट्रको रूपमा उभ्यायो।

३ : अभियान र चुनौतीहरू

३.१. रणनीति र नीतिहरू

पृथ्वी नारायण शाहले राज्य एकीकरणको लागि असाधारण रणनीति र नीतिहरूको अवलम्बन गर्नुभयो। उहाँले एकीकृत नेपाल निर्माणका लागि विभिन्न मोर्चाहरूमा योजना बनाएर, रणनीतिहरूलाई व्यवस्थित रूपमा कार्यान्वयन गर्नुभएको थियो।

३.२. चार किल्लाको अवधारणा

पृथ्वी नारायण शाहको “चार किल्ला” को अवधारणाले नेपाललाई आत्मनिर्भर र सुरक्षित राष्ट्र बनाउने आधार प्रदान गर्‍यो। यस अवधारणाले चार मुख्य पक्षहरूलाई समेट्छ:

  1. खाद्यान्न सुरक्षा: पर्याप्त खाद्यान्न भण्डारण गरी नागरिकहरूलाई भोकमरीबाट जोगाउने।
  2. आर्थिक सम्पन्नता: स्थानीय उत्पादन र व्यापारलाई प्रवर्द्धन गर्दै धनको सञ्चय।
  3. जनशक्ति व्यवस्थापन: दक्ष र अनुशासित जनशक्ति तयार पार्ने।
  4. सैन्य सुरक्षा: बलियो सेनाको निर्माण र किल्लाहरूको मजबुतीकरण।
३.३. उहाँका प्रमुख नीतिहरू
  1. सैन्य रणनीति पृथ्वी नारायण शाहले सशक्त र अनुशासित सेना निर्माणमा जोड दिनुभयो। युद्धको समयमा, किल्लाहरूले सैनिकहरूको सुरक्षाका साथै रणनीतिक फाइदा पुर्‍याउँथे। उहाँले नयाँ किल्लाहरू निर्माण गर्दै पुराना किल्लाहरूलाई बलियो बनाउनुभयो। साथै, सैनिकहरूलाई नियमित प्रशिक्षण दिने प्रबन्ध मिलाएर युद्धकला र अनुशासनलाई उच्च प्राथमिकता दिनुभयो।
  2. कूटनीति पृथ्वी नारायण शाहले छिमेकी राज्यहरूसँग मैत्रीपूर्ण सम्बन्ध बनाउन र विदेशी हस्तक्षेप रोक्न कूटनीतिक कौशलको प्रयोग गर्नुभयो। उहाँले भारतका शक्तिशाली राजवंशहरूसँग सन्तुलित सम्बन्ध राख्नुका साथै तिब्बत र चीनसँग पनि मैत्रीपूर्ण सम्बन्ध स्थापित गर्नुभयो। यसले नेपालको रणनीतिक स्वतन्त्रतालाई जोगाउन मद्दत पुर्‍यायो।
  3. आर्थिक आत्मनिर्भरता आर्थिक रूपमा बलियो राष्ट्र बनाउने उद्देश्यले उहाँले स्थानीय उत्पादनलाई प्राथमिकता दिनुभयो। व्यापारिक मार्गहरूको नियन्त्रण, कर प्रणाली सुधार, र कृषि उत्पादन प्रवर्द्धन गर्ने नीति उहाँको प्राथमिकतामा थियो। उहाँले “आफ्नै देशका उत्पादनको प्रयोग गर, बाह्य निर्भरता घटाऊ” भन्ने सन्देश दिनुभयो।
  4. सामाजिक एकता उहाँले “चार जात छत्तीस वर्णको साझा फूलबारी” को परिकल्पनालाई व्यवहारमा लागू गर्न जोड दिनुभयो। सामाजिक विविधतालाई सम्मान गर्दै राष्ट्रिय एकता कायम राख्न उहाँले जनतालाई सहअस्तित्व र सहयोगको महत्त्व बुझाउनुभयो।
३.४. आन्तरिक चुनौतीहरू (आन्तरिक द्वन्द्व)
  1. बाइसे-चौबिसे राज्यहरूको विरोध नेपालका विभिन्न ससाना राज्यहरूले पृथ्वी नारायण शाहको एकीकरण प्रयासलाई निरन्तर चुनौती दिए। कतिपय राजाहरूले आफ्नो सत्ता गुम्न नदिन उहाँ विरुद्ध विद्रोह गरे। आन्तरिक द्वन्द्व र सत्ता सङ्घर्षले एकीकृत नेपाल निर्माणको बाटो कठिन बनायो।
  2. संसाधन अभाव गोरखाजस्तो सानो राज्यका लागि पर्याप्त आर्थिक र सैनिक स्रोत जुटाउन चुनौतीपूर्ण थियो। सीमित स्रोतमा आधारित रहेर राष्ट्रव्यापी अभियान चलाउनु अत्यन्तै कठिन कार्य थियो।
३.५. बाह्य चुनौतीहरू (बाह्य हस्तक्षेप)
  1. इस्ट-इन्डिया कम्पनीको हस्तक्षेप भारतमा आफ्नो साम्राज्य विस्तार गरिरहेको इस्ट-इन्डिया कम्पनीले नेपालको रणनीतिक अवस्थालाई कमजोर बनाउन खोज्यो। उहाँले यस कम्पनीको प्रभाव रोक्नका लागि तिब्बत र चीनसँग कूटनीतिक सम्बन्धलाई सुदृढ बनाउनुभयो।
  2. छिमेकी राज्यहरूसँगको द्वन्द्व पृथ्वी नारायण शाहले काठमाडौँ उपत्यकाका मल्ल राजाहरूलाई पराजित गर्न लामो सङ्घर्ष गर्नुपर्‍यो। यस क्रममा, काठमाडौँका राजाहरूले बाह्य शक्तिसँगको गठबन्धन बनाएर गोरखाको सेनालाई चुनौती दिए।
३.६. सफलताका उदाहरणहरू
  1. काठमाडौँ विजय काठमाडौँ उपत्यका पृथ्वी नारायण शाहको सबैभन्दा ठुलो विजयमध्ये एक थियो। उपत्यका राजनीतिक, सांस्कृतिक, र आर्थिक रूपमा महत्त्वपूर्ण थियो। यस विजयले राष्ट्र एकीकरणको अभियानलाई तीव्र बनायो।
  2. आन्तरिक विद्रोहको समाधान उहाँले आन्तरिक विद्रोहलाई सशक्त नेतृत्व र कूटनीतिक उपायबाट समाधान गर्नुभयो। विद्रोही राज्यहरूलाई परास्त गर्दै राष्ट्रिय एकताको दिशामा अगाडि बढ्नुभयो।
३.७. पृथ्वी नारायण शाहको दृढता

पृथ्वी नारायण शाहको दृढता, दूरदृष्टि, र नेतृत्वका कारण नेपाल एकीकृत राष्ट्रको रूपमा स्थापित भयो। आन्तरिक र बाह्य चुनौतीहरूका बिचमा उहाँले देखाएको साहसले नेपाललाई राष्ट्रिय पहिचान र स्वतन्त्रता दिन सफल बनायो। उहाँको रणनीतिक सोच र नीतिहरू आजका लागि पनि प्रेरणादायक छन्।

४ : पृथ्वी नारायण शाहको दिव्योपदेश

४.१. दिव्योपदेशका प्रमुख बुँदाहरू

पृथ्वी नारायण शाहले नेपालका समग्र विकास र स्थायित्वका लागि मार्गदर्शक सिद्धान्तका रूपमा दिव्योपदेश प्रस्तुत गर्नुभयो। उहाँले दिएको शिक्षा प्रत्येक क्षेत्रमा सन्तुलन, राष्ट्रिय स्वाभिमान, र आत्मनिर्भरता सुनिश्चित गर्न केन्द्रित थियो। यी दिव्योपदेशहरूले नेपालको राजनीतिक, आर्थिक, सामाजिक, र कूटनीतिक मार्गदर्शनको आधार तयार गरेका छन्।

(क) आर्थिक नीति
  1. खानी व्यवस्थापन र कृषि विकास “खानी भएको ठाउँमा गाउँ छ भने त्यसलाई अरू जग्गामा सारेर खानी चलाउनू। गह्रो बन्ने जग्गामा घर भए पनि अरू जग्गामा सारी कुलो काटी खेत बनाई आवाद गर्नू।” यसले स्रोत व्यवस्थापन र उपयोगको महत्त्वलाई औँल्याउँछ। आजको नेपालमा जलस्रोत, खनिज, र कृषि क्षेत्रको दीर्घकालीन उपयोगले आत्मनिर्भर अर्थतन्त्र निर्माण गर्न सहयोग गर्न सक्छ।
  2. घरेलु उद्योग र सीप विकास “कपडा बुन्न जान्नेलाई नमुना बनाई देखाइदिनु।” यसले स्थानीय उद्योगलाई प्रवर्द्धन गर्न र जनताको सीपको उपयोग गरी आत्मनिर्भरता निर्माण गर्ने आवश्यकता औँल्याउँछ। घरेलु उत्पादनलाई आधुनिक प्रविधिसँग जोडेर प्रतिस्पर्धी बनाउन सकिन्छ।
  3. स्थानीय उत्पादन र व्यापार “आफ्ना देशको जिनीस् जरिबुटि देस लैजानू र नगद षैचनू। नगद षैचि राषनू र प्रजा मोटा भया दर्बार बलियो रहन्छ। राजाका भन्डार भन्याका रैतानहरू हुन्।” आयात प्रतिस्थापन, निर्यात वृद्धि, र स्थानीय स्रोतहरूको अधिकतम उपयोगले नेपाली अर्थतन्त्रलाई बलियो बनाउन सक्छ। कृषि, जडीबुटी, र हस्तकला क्षेत्रमा लगानी गरी आयात निर्भरता घटाउन सकिन्छ।
(ख) विदेश नीति
  1. कूटनीतिक सन्तुलन “यो राजे दुई ढुङ्गाको तरुल जस्तो रहेछ। चीन बादशाहसित ठुलो घाहा राम्नु। दक्षिण समुद्रको बादशाहसित पनि घाहा त राख्नु। तर त्यो महाचतुर छ। हिन्दुस्थान दबाई राख्या छ। सरजिमीमा परिरहेछ हिन्दुस्थान जाग्यो भने कठिन पर्ने छ भनी किल्ला खोज्न आउन्या छ।” नेपालले भारत र चीनजस्ता शक्तिसँग सन्तुलित सम्बन्ध राख्नुपर्छ। राष्ट्रिय स्वायत्तता कायम राख्दै कूटनीतिक लचकता अपनाउनु आज पनि उत्तिकै महत्त्वपूर्ण छ।
  2. छिमेकीसँग सम्बन्ध सुधार “भोटको घाहा कालु पांडेका सन्तानलाई नछुटाउनु।” उत्तरी छिमेकसँगको सम्बन्ध सुदृढ गर्न धार्मिक, सांस्कृतिक, र आर्थिक आदानप्रदानलाई प्रोत्साहित गर्नुपर्छ। सीमावर्ती क्षेत्रमा सुरक्षा र व्यापारका सम्भावनाहरूलाई विस्तार गर्न सकिन्छ।
(ग) आन्तरिक नीति
  1. सामाजिक सहिष्णुता र एकता “मेरा साना दुखले आर्ज्याको मुलुक होइन। यो मुलुक चार जात छत्तीस वर्णको साझा फूलबारी हो। सबै मिली यसको सम्भार गर्नु।” पृथ्वी नारायण शाहको यो दृष्टिकोणले जातीय र सांस्कृतिक विविधतालाई सम्मान गर्दै सहअस्तित्वको महत्त्वलाई उजागर गर्छ। बहु जातीय समाजलाई एकताबद्ध गर्न सहिष्णुता र समन्वय आवश्यक छ।
  2. न्यायमा पारदर्शिता “अन्याय मुलुकमा हुन नदिनू। निञानिसाप बिगान्र्या भन्याका घुस दिन्या र घुस षान्या हुन्। ईन दुईको ता धन जीव गरी लियाको पनि पाप छैन, ई राजाका महासतुर हुन्।” आजको न्याय प्रणालीलाई पारदर्शी, निष्पक्ष, र पहुँचयोग्य बनाउन पृथ्वी नारायण शाहको यो शिक्षा अत्यन्त महत्त्वपूर्ण छ। घुस खोरी रोक्न कडा कानुन लागू गर्नुपर्छ।
  3. प्रशासनिक सुधार “अदालथमा पनि ठकुरि जाँची डिठ्ठा राख्नू, मगर जाँची विचारी थाप्नू, कचहरिपिछे एक एक पण्डित राखी न्याय शास्त्रबमोजिम अदालत चलाउनू। अदालतको पैसा दर्बारभित्र नहुल्नू।” कानुनी सुधारका माध्यमबाट न्याय प्रणालीलाई सुदृढ गर्दै स्थानीय प्रशासनलाई जनतामुखी बनाउनुपर्छ।
४.२. आजको नेपालमा दिव्योपदेशको सान्दर्भिकता

पृथ्वी नारायण शाहको दिव्योपदेशले नेपाललाई आत्मनिर्भर, सुदृढ, र प्रगतिशील राष्ट्र बनाउने मार्गदर्शन दिन्छ। उहाँका शिक्षालाई राष्ट्रिय नीति, आर्थिक रणनीति, र सामाजिक सुधारका लागि अपनाउन सकिन्छ।

  1. आर्थिक समृद्धि: खनिज, जलस्रोत, र पर्यटन क्षेत्रको उपयोगले अर्थतन्त्रलाई सुदृढ बनाउन सकिन्छ।
  2. सामाजिक सहिष्णुता: जातीय र सांस्कृतिक विविधतालाई सम्मान गर्दै राष्ट्रिय एकता कायम गर्नुपर्छ।
  3. कूटनीतिक सन्तुलन: छिमेकी राष्ट्रहरूसँग सन्तुलित सम्बन्ध कायम गर्दै राष्ट्रको स्वायत्तता सुनिश्चित गर्नुपर्छ।
  4. न्याय प्रणाली सुधार: पारदर्शी र निष्पक्ष न्याय प्रणालीले सामाजिक शान्ति र विश्वास कायम राख्छ।

अतः दिव्योपदेश केवल ऐतिहासिक दस्ताबेज होइन; यो आज पनि नेपालको नीति निर्माणका लागि आधारशिला हो। पृथ्वी नारायण शाहको शिक्षाले राष्ट्रिय स्वाभिमान र आत्मनिर्भरता कायम राख्दै सुदृढ नेपाल निर्माण गर्न प्रेरणा दिन्छ।

५ : राष्ट्रिय एकता दिवस र पृथ्वी नारायण शाहको महत्त्व

५.१. सांस्कृतिक, सामाजिक, र राजनीतिक सन्देश

राष्ट्रिय एकता दिवस नेपाली समाजका लागि मात्र राष्ट्रिय गर्वको प्रतीक होइन, यो एक ऐतिहासिक शिक्षा र स्मरण गर्ने समय पनि हो। यो दिवसले पृथ्वी नारायण शाहको बलिदान, त्याग, र दूरदृष्टिको महत्त्वलाई उजागर गर्छ। उहाँको जीवन र योगदानले नेपाली समाजलाई राष्ट्रिय एकता, आत्मनिर्भरता, र सहिष्णुताको महत्त्व सिकाउँछ।

(क) सांस्कृतिक सन्देश

नेपालको सांस्कृतिक विविधता पृथ्वी नारायण शाहले “चार जात छत्तीस वर्णको साझा फूलबारी” को रूपमा परिभाषित गर्नुभएको थियो। यसले नेपालमा सहअस्तित्वको भावना जगाउन र विविधताबिच एकताको महत्त्व बुझाउन प्रेरित गर्छ।

  • जातीय र सांस्कृतिक पहिचानको संरक्षण: पृथ्वी नारायण शाहको सोचले विविध समुदायहरूको सांस्कृतिक पहिचानलाई सुरक्षित राख्ने र त्यसलाई एकतामा बदल्ने आधार तयार गर्‍यो। राष्ट्रिय एकता दिवसले यो सन्देशलाई अझ प्रस्ट बनाउँछ।
  • धार्मिक सहिष्णुता: विभिन्न धर्म, परम्परा, र संस्कृतिबिचको सहिष्णुतालाई प्रोत्साहन गर्ने पृथ्वी नारायण शाहको दृष्टिकोण आज पनि नेपालका लागि अत्यन्त महत्त्वपूर्ण छ।
(ख) सामाजिक सन्देश

यो दिवस नेपाली समाजलाई सहिष्णुता, सहयोग, र सहअस्तित्वको महत्त्व स्मरण गराउँछ।

  • युवाहरूका लागि प्रेरणा: राष्ट्रिय एकता दिवसले नेपाली युवाहरूलाई इतिहास र परम्परा सम्झाउँदै एकीकृत राष्ट्र निर्माणमा योगदान गर्न उत्प्रेरित गर्छ। यो दिवसले जिम्मेवारीको भावना विकास गर्दै समाज सेवाको महत्वलाई उजागर गर्छ।
  • समावेशीता: जातीय, भाषिक, र क्षेत्रीय भिन्नतालाई समेट्दै सामाजिक एकता र सहकार्यको भावना जागृत गर्छ। पृथ्वी नारायण शाहको उदाहरणले एकजुट भएर मात्र दीर्घकालीन विकास सम्भव छ भन्ने पाठ दिन्छ।
(ग) राजनीतिक सन्देश

पृथ्वी नारायण शाहको नेतृत्वले नेपाललाई एकीकृत राष्ट्रको रूपमा स्थापित गर्‍यो। राष्ट्रिय एकता दिवसले उहाँको कूटनीतिक क्षमता र दूरदृष्टिबाट सिक्न नेताहरूलाई प्रेरित गर्छ।

  • आत्मनिर्भरता: उहाँले आत्मनिर्भरता र स्वाभिमानलाई जोड दिनुभएको थियो। यो सन्देश आज पनि नेपालको राष्ट्रिय नीति निर्माण र विकासका लागि प्रासङ्गिक छ।
  • कूटनीतिक सन्तुलन: छिमेकी राष्ट्रहरूसँग सन्तुलित सम्बन्ध राख्दै राष्ट्रिय हितलाई प्राथमिकता दिने पृथ्वी नारायण शाहको नीति आजका लागि मार्गदर्शक हुन सक्छ।
५.२. पृथ्वी जयन्तीको महत्त्व

पृथ्वी नारायण शाहको जन्मको सम्झनामा मनाइने पृथ्वी जयन्ती एउटा ऐतिहासिक दिन मात्र नभएर राष्ट्रिय गौरवको दिन हो। यो दिवसले नेपाली नागरिकहरूलाई आफ्नो इतिहास र पहिचानप्रति गर्व गर्न प्रेरित गर्छ।

५.३. इतिहासको महत्त्व

पृथ्वी जयन्तीले नेपालको एकीकरणको महत्त्व र पृथ्वी नारायण शाहको नेतृत्वको योगदानलाई स्मरण गराउँछ। उहाँको दृढता, साहस, र दूरदृष्टिले नेपालको वर्तमान सीमाको निर्माणमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको थियो।

नेपाली समाजको जागरण: पृथ्वी नारायण शाहले एकीकृत नेपाल निर्माण गरेर नेपाली समाजलाई एकजुट र संगठित बनाउनु भयो। उहाँको योगदानले समाजलाई सशक्त बनाउने प्रेरणा दिन्छ।

५.४. आधुनिक नेपालमा पृथ्वी जयन्तीको सन्दर्भ

आजको सन्दर्भमा पृथ्वी जयन्तीको महत्त्व अझै बढेको छ। यो दिवसले नेपाललाई दीर्घकालीन विकास र समृद्धिको बाटोमा अघि बढ्न उत्प्रेरित गर्छ।

  • युवाहरूका लागि प्रेरणा: पृथ्वी जयन्तीले युवाहरूलाई आत्मनिर्भर राष्ट्र निर्माणमा संलग्न हुन उत्प्रेरित गर्छ। उहाँका शिक्षाले समाजमा सहिष्णुता, सहकार्य, र नेतृत्व विकासका लागि प्रेरणा दिन्छ।
  • राष्ट्रिय एकता: यो दिवसले नेपाली समाजलाई एकताबद्ध गर्दै जातीय, सांस्कृतिक, र क्षेत्रीय भिन्नताहरूमाथि सहमति र सहकार्यको भावना प्रज्वलित गर्छ।
  • सामाजिक न्याय र समानता: पृथ्वी नारायण शाहको नीति र विचारले न्यायपूर्ण समाज निर्माणको सन्देश दिन्छ।
५.५. समृद्धिको मार्ग

पृथ्वी नारायण शाहले देखाएको आत्मनिर्भरता, सहअस्तित्व, र समर्पणको मार्गले नेपालको भविष्य निर्माणमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छ। उहाँले निर्माण गरेको एकीकृत नेपालको परिकल्पनाले आजका लागि राष्ट्रिय नीतिहरूलाई मार्गदर्शन दिन्छ।

त्यसैले, राष्ट्रिय एकता दिवस र पृथ्वी जयन्ती केवल ऐतिहासिक दिन मात्र होइन, यी नेपाली समाजका लागि आत्मनिर्भरता, सहिष्णुता, र राष्ट्रिय एकताको प्रतीक हुन्। पृथ्वी नारायण शाहको विचार र नेतृत्व आज पनि नेपालका लागि मार्गदर्शक हुन्। उहाँले सिकाउनुभएको सहअस्तित्व र आत्मनिर्भरताको पाठलाई जीवन्त राख्दै समृद्ध नेपालको निर्माणमा हामी सबैले योगदान गर्नुपर्छ।

६ : पृथ्वी नारायण शाहको दृष्टिकोण र आजको नेपाल

६.१. समकालीन नेतृत्वका लागि शिक्षा

पृथ्वी नारायण शाहको दृष्टिकोण समयभन्दा परको थियो। उहाँले नेपालको भौगोलिक स्थिति, सांस्कृतिक विविधता, र आर्थिक सम्भावनालाई गहिरो रूपमा विश्लेषण गर्नुभयो। उहाँले राष्ट्रिय एकता, आत्मनिर्भरता, र रणनीतिक सोचलाई जोड दिनुभएको थियो। उहाँको नेतृत्व शैलीले आजका लागि निम्न महत्त्वपूर्ण पाठ प्रदान गर्दछ:

(क) कूटनीतिक दूरदृष्टि

उहाँले “नेपाल दुई ढुङ्गाको तरुल हो” भन्ने विचार व्यक्त गरेर, नेपाललाई भारत र चीनजस्ता छिमेकी शक्तिहरूसँग सन्तुलित सम्बन्ध राख्नुपर्ने आवश्यकता औँल्याउनुभयो। यो सन्तुलन आधुनिक समयमा पनि नेपालका लागि अत्यन्त प्रासङ्गिक छ।

  • विदेश नीतिमा मार्गदर्शन: नेपालले छिमेकी राष्ट्रहरूसँग कूटनीतिक सम्बन्ध सुदृढ गर्दै, राष्ट्रिय हितलाई प्राथमिकतामा राखेर अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध व्यवस्थापन गर्न सक्नुपर्छ।
  • रणनीतिक साझेदारी: छिमेकी राष्ट्रहरू र अन्य अन्तर्राष्ट्रिय शक्तिहरूसँग व्यापार, सुरक्षा, र विकासका लागि साझेदारी निर्माण गर्नुपर्छ।
(ख) आर्थिक विकास र आत्मनिर्भरता

पृथ्वी नारायण शाहले आर्थिक आत्मनिर्भरतालाई बलियो राष्ट्र निर्माणको आधार मान्नुभयो। उहाँले स्थानीय उत्पादन र स्रोत व्यवस्थापनमा जोड दिनुभयो।

  • कृषि, जलविद्युत्, र पर्यटनमा लगानी: यी क्षेत्रहरू नेपालको समृद्धिका मुख्य स्रोत हुन्। उहाँको विचारले नेपाललाई आयात प्रतिस्थापन गरी निर्यात उन्मुख अर्थतन्त्र निर्माणमा मार्गदर्शन दिन सक्छ।
  • स्थानीय उद्योगहरूको प्रवर्द्धन: “कपडा बुन्न जान्नेलाई नमुना बनाई देखाइदिनु” भन्ने दिव्योपदेशले सीप विकास र साना उद्योगहरूको महत्वलाई औँल्याउँछ।
(ग) सांस्कृतिक विविधताको सम्मान

नेपालको बहु जातीय समाजमा पृथ्वी नारायण शाहको “चार जात छत्तीस वर्णको साझा फूलबारी” को विचारले सहअस्तित्व र सहिष्णुताको महत्त्वलाई झल्काउँछ।

  • जातीय सहिष्णुता: जातीय र भाषिक विविधतालाई सम्मान गर्दै समावेशी समाज निर्माण गर्न उहाँको दृष्टिकोण प्रेरणादायी छ।
  • धार्मिक सद्भाव: पृथ्वी नारायण शाहले विविध धर्म र परम्पराहरूलाई समान रूपमा सम्मान गर्दै सहअस्तित्वको मार्ग देखाउनुभयो।
(घ) उहाँका शिक्षाको प्रयोग

पृथ्वी नारायण शाहका विचारहरूलाई समकालीन नेपालको नीति निर्माण र नेतृत्वमा समाहित गर्न सकिन्छ।

  1. आर्थिक आत्मनिर्भरता:
    • कृषि: परम्परागत कृषिलाई आधुनिकीकरण गर्दै उत्पादन र निर्यातमा वृद्धि गर्नुपर्छ।
    • उद्योग: घरेलु उद्योगलाई प्रवर्द्धन गर्दै रोजगारीका अवसरहरू सिर्जना गर्नुपर्छ।
    • ऊर्जा: जलविद्युत् उत्पादनलाई प्राथमिकता दिँदै ऊर्जा निर्यातबाट विदेशी मुद्रा आर्जन गर्न सकिन्छ।
  2. रणनीतिक कूटनीति:
    • “दुई ढुङ्गाको तरुल” को अवधारणाले नेपाललाई सन्तुलनकारी कूटनीतिमा बल पुर्‍याउँछ। छिमेकी राष्ट्रहरूसँग सन्तुलित सम्बन्ध राख्दै विश्व शक्तिहरूसँग सम्बन्ध विस्तार गर्नुपर्छ।
  3. सांस्कृतिक संरक्षण:
    • सांस्कृतिक विविधताको संरक्षण: भाषा, धर्म, र परम्परालाई प्रोत्साहन गर्दै सांस्कृतिक पर्यटन प्रवर्द्धन गर्न सकिन्छ।
    • एकताको प्रतीक: “साझा फूलबारी” को अवधारणाले राष्ट्रिय एकतालाई बलियो बनाउँछ।
६.२. आजको नेपालको परिप्रेक्ष्यमा सान्दर्भिकता
(क) आर्थिक र सामाजिक विकास

पृथ्वी नारायण शाहले सुदृढ अर्थतन्त्र र सामाजिक सहिष्णुताको महत्त्वलाई प्राथमिकतामा राख्नुभयो। आज नेपालले जलस्रोत, पर्यटन, र कृषिमा लगानी गरेर राष्ट्रिय समृद्धिको बाटो खोल्न सक्छ।

(ख) सुरक्षा र स्थिरता

उहाँको सैन्य रणनीति र “चार किल्ला” को अवधारणाले राष्ट्रिय सुरक्षाका लागि आधार प्रस्तुत गरेको छ। बलियो सुरक्षा संरचनाले नेपाललाई आन्तरिक र बाह्य चुनौतीहरूसँग जुध्न सक्षम बनाउँछ।

(ग) नेतृत्वको दृष्टान्त

उहाँको नेतृत्वले इमानदारी, साहस, र परिश्रमका उदाहरण प्रस्तुत गर्दछ। आजका नेताहरूले यी गुणहरू आत्मसात् गरेर जिम्मेवार र उत्तरदायी नेतृत्व दिन सक्छन्।

तसर्थपृथ्वी नारायण शाहको दृष्टिकोण समयभन्दा अगाडि थियो। उहाँका विचार र नीतिहरू आज पनि नेपाललाई आत्मनिर्भर, समृद्ध, र सुदृढ राष्ट्र बनाउन मार्गदर्शन दिन सक्छन्। समकालीन नेपालको नेतृत्वले उहाँका शिक्षालाई अपनाएर आर्थिक, सामाजिक, र कूटनीतिक स्थिरता हासिल गर्न सक्छ। उहाँको दृष्टिकोण नेपालको दीर्घकालीन विकासको लागि प्रेरणा हो।

७ : निष्कर्षमा

पृथ्वी नारायण शाहबाट प्रेरणा

पृथ्वी नारायण शाहको जीवन केवल इतिहासको पाठ होइन; यो प्रेरणाको अमूल्य स्रोत हो। उहाँका आदर्श र नीतिहरूले नेपाली समाजलाई शान्ति, एकता, र आत्मनिर्भरता निर्माणको दिशामा अघि बढ्न मार्गदर्शन गर्छन्। उहाँले दिएको शिक्षाले नेपाली जनतालाई एकजुट रहन, देशप्रति गर्व गर्न, र राष्ट्र निर्माणका लागि योगदान गर्न प्रेरित गर्छ। उहाँको दृष्टिकोणले सामाजिक, सांस्कृतिक, र आर्थिक क्षेत्रमा दीर्घकालीन सुधारका लागि मार्ग प्रशस्त गरेको छ। उहाँले सिकाउनुभएको एकता, सहिष्णुता, र आत्मनिर्भरताको महत्त्व आज पनि उत्तिकै सान्दर्भिक छ। उहाँका शिक्षाहरू राष्ट्रिय नीति, सामाजिक सुधार, र आर्थिक रणनीतिमा प्रभावकारी ढंगले लागू गर्न सकियो भने नेपालले भविष्यमा समृद्ध, सशक्त, र आत्मनिर्भर राष्ट्रको रूपमा पहिचान बनाउन सक्छ। उहाँको शिक्षाले केवल तत्कालीन समयका लागि मात्र होइन, आजको नेपालका लागि पनि महत्त्वपूर्ण प्रेरणा प्रदान गर्छ।


बहु जातीय समाजमा एकताको महत्त्व

नेपाल बहु जातीय, बहुभाषिक, बहु धार्मिक, र बहु सांस्कृतिक देश हो। यस्तो विविधताले भरिएको समाजमा पृथ्वी नारायण शाहले दिएको “चार जात छत्तीस वर्णको साझा फूलबारी” को अवधारणाले सहअस्तित्व र सहिष्णुताको गहिरो सन्देश दिन्छ। जातीय, भाषिक, र धार्मिक विविधतालाई सम्मान गर्दै सहिष्णु समाज निर्माण गर्नु आवश्यक छ। सहिष्णुताको अभावले विखण्डन र द्वन्द्व निम्त्याउन सक्छ। नेपाली संस्कृति, परम्परा, र इतिहासको संरक्षणले राष्ट्रिय पहिचानलाई बलियो बनाउँछ। सांस्कृतिक विविधताको सम्मानले नेपाली समाजलाई एकजुट राख्न मद्दत पुर्‍याउँछ। विविधताभित्रको एकताको महत्त्व जनस्तरमा शिक्षामार्फत प्रचार गर्न सकिन्छ। शिक्षा प्रणालीमा सहिष्णुता र एकताको पाठ समावेश गर्नुपर्छ।


राजसंस्थाको ऐतिहासिक भूमिका र महत्त्व

नेपालको इतिहासमा राजसंस्थाले महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेको छ। पृथ्वी नारायण शाहको नेतृत्वले देशलाई एकीकृत गर्दै राष्ट्रिय एकताको आधार तयार गर्‍यो। राजसंस्थाले मात्र देशको स्वाधीनता र स्थायित्वलाई जोगाउने भूमिका खेलेन, यसले नेपालको राष्ट्रिय पहिचान र अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिष्ठालाई पनि कायम राख्यो। राजसंस्था राष्ट्रिय एकताको प्रतीक हो, जसले नेपाललाई अनेक चुनौतीहरूको सामना गर्न सक्षम बनायो। नेपालको लामो इतिहासमा राजसंस्थाले स्थिरता र निरन्तरताको भूमिका निर्वाह गर्दै आएको छ। यो निरन्तरताले नेपाली समाजमा गर्व र पहिचानलाई बलियो बनायो।

आजको नेपालमा, जहाँ सामाजिक अस्थिरता, वैचारिक ध्रुवीकरण, र बाह्य हस्तक्षेपको सम्भावना उच्च छ, राजसंस्थाको आवश्यकता अझै महसुस हुन्छ। राजसंस्थाले वैचारिक र क्षेत्रीय विभाजनलाई कम गरी राष्ट्रिय स्थिरता कायम राख्न सहयोग गर्न सक्छ। नेपालको ऐतिहासिक र सांस्कृतिक महत्वलाई अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा प्रस्तुत गर्न राजसंस्थाको भूमिका महत्त्वपूर्ण छ।

राजसंस्थाले सम्पूर्ण नेपालीको साझा संस्थाको रूपमा भूमिका निर्वाह गर्छ। यसको विपरीत, राजनीतिक दलहरू र तिनमार्फत चुनिने राष्ट्रपति विचार विशेषको प्रतिनिधित्व गर्ने प्रवृत्तिमा केन्द्रित हुन्छन्। राजनीतिक दलहरूको अस्थिरता र विचार धारात्मक विभाजनले समाजमा द्वन्द्व निम्त्याउने सम्भावना रहन्छ। यस्ता अवस्थामा राजसंस्थाले राष्ट्रिय एकता र स्थायित्व कायम राख्न एक प्रमुख शक्ति प्रदान गर्न सक्छ।


आन्तरिक र बाह्य चुनौतीहरूमा राजसंस्थाको योगदान

नेपालजस्तो साक्षरता भएको तर शिक्षित समाजमा रूपान्तरण हुन बाँकी देशमा, राजसंस्थाले विभिन्न कार्यहरूमा योगदान गर्न सक्छ। जातीय, भाषिक, र धार्मिक विवादहरूको समाधानमा राजसंस्थाले सबैको साझा संस्थाको रूपमा मध्यस्थकर्ताको भूमिका खेल्न सक्छ। राजसंस्था सबै नेपालीको प्रतिनिधित्व गर्ने साझा संस्था हो, जसले विचार विशेष वा राजनीतिक दलको प्रभावबाट मुक्त रहन्छ। यसको विपरीत, राजनीतिक दलहरू र तिनमार्फत चयन गरिने राष्ट्रपति विचार विशेषको प्रतिनिधित्व मात्र गर्ने प्रवृत्तिमा केन्द्रित हुन्छन्। यसले सम्पूर्ण नेपाली समाजको प्रतिनिधित्व गर्न सक्दैन।

राजसंस्थाले बाह्य हस्तक्षेप कम गर्न र राष्ट्रिय स्वाभिमानलाई जोगाउन विशेष भूमिका खेल्न सक्छ। नेपालको निर्णय प्रक्रियामा बाह्य शक्तिहरूको अत्यधिक प्रभाव रहेको वर्तमान अवस्थामा, राजसंस्थाले राष्ट्रिय हितलाई प्राथमिकतामा राख्न सहयोग गर्न सक्छ। प्राकृतिक विपद्, आर्थिक सङ्कट, वा राजनीतिक अस्थिरता जस्ता अवस्थामा राजसंस्थाले मार्गदर्शकको भूमिका निर्वाह गर्न सक्छ। राजसंस्थाले समाजको सबै पक्षलाई प्रतिनिधित्व गरेर नेपाललाई राष्ट्रिय सङ्कटहरूमा दिशा दिने क्षमता राख्छ।


नेपालको भविष्य निर्माणका लागि पाठ

पृथ्वी नारायण शाहको दृष्टिकोण र शिक्षाले नेपाललाई आत्मनिर्भर, समृद्ध, र सशक्त बनाउन मार्गदर्शन दिन सक्छ। उहाँका नीतिहरूलाई आधुनिक परिप्रेक्ष्यमा लागू गर्न सकियो भने राष्ट्र निर्माणको दिशामा ठोस प्रगति सम्भव छ। नेपालको अर्थतन्त्रलाई बलियो बनाउन जलस्रोत, पर्यटन, र कृषि क्षेत्रमा लगानी गर्न सकिन्छ। “स्थानीय उत्पादनलाई प्राथमिकता” भन्ने उहाँको सन्देशले आयात प्रतिस्थापन र निर्यात प्रवर्द्धनमा योगदान दिन सक्छ। जातीय, भाषिक, र धार्मिक विविधतालाई सम्मान गर्दै सहअस्तित्व र सामाजिक न्यायलाई प्रोत्साहन गर्न सकिन्छ। “साझा फूलबारी” को अवधारणाले नेपाली समाजलाई एकताबद्ध गर्न प्रेरणा दिन्छ।

दुई डुङ्गाको तरुल” को अवधारणाले नेपाललाई सन्तुलनकारी भूमिका निर्वाह गर्न सघाउँछ। छिमेकी राष्ट्रहरूसँग सन्तुलित सम्बन्ध राख्दै, विश्वव्यापी शक्तिहरूसँग रणनीतिक साझेदारी निर्माण गर्न सकिन्छ।

पृथ्वी नारायण शाहको जीवन, विचार, र नेतृत्व नेपाली समाजको लागि अमूल्य प्रेरणा हो। उहाँका आदर्श र नीतिहरूले नेपाललाई सशक्त, आत्मनिर्भर, र समृद्ध राष्ट्रको रूपमा स्थापित गर्न मार्गदर्शन प्रदान गर्छन्। राजसंस्थाको ऐतिहासिक योगदानलाई संरक्षण गर्दै, नयाँ सन्दर्भमा यसको भूमिका परिभाषित गर्नु अपरिहार्य छ। राष्ट्रिय एकताको प्रतीकका रूपमा राजसंस्थाले नेपालको स्थायित्व र समृद्धिका लागि योगदान गर्न सक्छ।

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Scroll to Top